Sáng nay tôi xem The Face, một chương trình đang thu hút hiện nay. Họ nói những người chơi có tố chất, tài năng, thể hiện xuất sắc nhưng vẫn phải dừng cuộc chơi, rằng chương trình dàn dựng hay thiếu công bằng đối với thí sinh... Bản thân tôi thì thấy rằng: một khi bạn đã tham gia cuộc chơi thì bạn phải chấp nhận quyền quyết định thuộc về ban tổ chức.
Nếu tôi là thí sinh, tôi có thể được chọn vì tài năng hay tôi có điều chương trình mong muốn, nhưng người khác có thể được chọn chỉ vì mối quan hệ hoặc chỉ vì ban tổ chức thích chọn họ, đơn giản chỉ thế thôi, không cần phải lý giải cho tôi biết và cũng không cần phải thể hiện sự công bằng nếu như đó không phải là điều họ mong muốn. Và tôi được đi đến tập mấy cũng là công bằng với tôi rồi, bởi tôi đến đây không phải vì tôi quá xuất sắc, quá tài năng mà chỉ đơn giản là họ đã chọn tôi. Những điều tôi học hỏi, những trải nghiệm và những gì tôi thể hiện cho người khác thấy mới là điều quan trọng. Nếu tôi thấy cuộc chơi nào đó không công bằng và tôi tìm kiếm sự công bằng ở đấy thì tôi nên ra đi.
Còn nếu tôi là khán giả truyền hình, tôi không thích chương trình dàn dựng, bất công hoặc đơn giản thí sinh tôi thích bị loại, tôi có thể không theo dõi nữa. Không tranh cãi, không chỉ trích về vấn đề mình không thích là lựa chọn làm mình vui nhất.
Khi đứng trước một vấn đề không như mong muốn, người ta có thể lựa chọn: chấp nhận, thay đổi hoặc từ bỏ.
Còn bạn đang băn khoăn: liệu rằng trong cuộc sống này có tồn tại hay không chữ "công bằng" thật sự, hay mọi thứ trên đời đều chỉ là tương đối thì tôi xin được chia sẻ thêm quan điểm của mình.
Có lúc tôi nghĩ cuộc đời thật không công bằng. Những sinh linh chưa kịp sinh ra đời thì đã bị sự ích kỷ của bố mẹ mà tước đoạt của em sự sống. Những em bé sắp sinh đâu được chọn lựa sinh ra trong gia đình giàu sang hay nghèo khó, tri thức hay bình dân, gia đình yên ấm hay lục đục... Những đứa trẻ mới sinh đâu có tội tình gì mà phải trân mình chịu đựng những căn bệnh hiểm nghèo hay phải nhìn đời bằng một thân thể khiếm khuyết... Và khi vào đời, nó lại thấy biết bao điều bản thân nó cho là bất công: người hiền thường chịu thiệt thòi, kẻ ăn chơi thì được dư dật trong khi nhiều người cầy cuốc khổ cực mà phải chạy vạy từng miếng ăn... Phải chăng cuộc đời này không tồn tại công bằng hay chính bản thân tôi chỉ toàn thấy những điều bất công?
Nhưng trải qua thời gian, tôi nghĩ tại sao bản thân mình cứ phải sống trong bất mãn, muộn phiền khi nghĩ rằng cuộc đời toàn bất công. Tôi dần học được cách chấp nhận và nhìn nhận cuộc sống này chỉ tồn tại thứ công bằng tương đối. Công bằng hay không công bằng chỉ do bản thân mình lượng định. Nếu suy nghĩ khác đi, nhìn nhận vấn đề ở khía cạnh khác tích cực hơn, bản thân sẽ thấy được sự công bằng trong đó, và điều quan trọng vẫn là bản thân sẽ cảm thấy dễ chịu và vui vẻ hơn.
Rồi đến thời điểm hiện tại, tôi có thể nói cuộc đời này luôn công bằng. Những thứ "tôi là", "tôi có", những điều xảy đến với tôi đều mang một ý nghĩa của nó và nó dành riêng cho một mình tôi, và thế là đủ cho tôi. Khi bản thân tôi thấy đủ thì còn điều gì bản thân tôi thấy là không công bằng nữa. Người ta thường thấy bất công khi họ ôm ấp và vơ vét quá nhiều thứ và khi những thứ họ mong muốn không đạt được, họ thất vọng và cảm thấy cuộc sống bất công với họ.
Đúng là mọi thứ trên đời đều mang tính tương đối và chỉ nơi Đấng Tạo Hóa mới tồn tại sự trọn hảo. Vậy một Đấng Tạo Hóa luôn công bằng lại đối xử không công bằng với tôi ư? Tôi không nghĩ như vậy. Nếu tất cả những gì tôi nhận được trong cuộc sống chỉ toàn bất công thì những bất công đó tôi sẽ chẳng có khi tôi không được đón nhận sự sống nhưng không này, qua sự quảng đại của cha mẹ tôi. Tôi đã làm gì để nhận được sự sống này mà tôi còn đòi hỏi mình phải là người có ngoại hình, có gia thế và sống trong gia đình giàu có, hạnh phúc, thế này thế kia. Những thứ đó tôi nói tôi không thể chọn lựa chỉ bởi vì tôi đón nhận một cách nhưng không từ cha mẹ tôi. Vậy tại sao tôi lại oán trách thân phận của mình hay oán hờn cha mẹ mình khi họ không cho tôi thứ tôi mong muốn mà bản thân tôi không nghĩ lại: cha mẹ tôi đang chịu đựng những gì tôi gây ra cho họ, có lẽ, cuộc đời họ sẽ tốt hơn nếu họ không cho tôi ra đời. Vậy là sự sống, thân phận mà tôi nhận được đã là công bằng đối với tôi.
Và tất cả những điều xảy đến trong cuộc đời tôi, dù tốt hay xấu ở phương diện này hay phương diện khác, trong nhìn nhận của tôi nó đều rất công bằng vì nó phù hợp để rèn luyện tôi, cho tôi những trải nghiệm, những bài học và cơ hội hoàn thiện mình và đạt được những điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống. Nếu tôi nhận thấy bản thân tôi không nhận được những gì xứng đáng với cố gắng, năng lực của mình hoặc người kia chẳng có gì hơn tôi mà họ lại nhận được thứ tôi muốn là tôi đang đánh giá thiếu công bằng và đôi khi là tôi đang ghen tị với họ. Đánh giá một cách khách quan, tôi đã nỗ lực hết sức mình và thể hiện điều đó để mọi người nhìn nhận chưa? Và dù kết quả đạt được là gì thì tôi cũng đã công bằng với chính mình và đủ để tôi tự hào và ngẩng cao đầu. Còn quyết định thuộc về người khác thì đó là quyền của họ, họ đưa ra đánh giá và chọn lựa theo cách của họ, đó là công bằng của họ.
Công bằng cũng có tính tương đối. Đối với tôi như này là công bằng, nhưng đối với người khác thế kia mới là công bằng. Vậy thì có bất công hay không vẫn nằm ở cách nhìn nhận của mỗi người. Nếu muốn công bằng theo cách của mình, bản thân phải giành được quyền quyết định. Khi đó, thế nào là công bằng và đối xử như thế nào là lựa chọn của bạn.
Người ta thường đòi hỏi người khác phải công bằng với mình mà bản thân mình thì đã thật sự công bằng với bản thân, công bằng với người khác để tạo dựng sự công bằng cho cuộc sống này chưa?
Đối với chính mình, tôi thường chọn những thứ dễ dãi nhưng tai hại cho bản thân để từ chối những điều khó khăn nhưng mang lại ích lợi. Như thế tôi đã thực sự công bằng với bản thân mình. Công bằng là người khác phải đem đến cho tôi những điều tốt nhất mà tôi lại không cố gắng đối xử với bản thân cách công bằng. Tôi đã nỗ lực như thế nào để đạt được điều mà tôi nói theo lẽ công bằng tôi phải có bởi tôi xứng đáng.
Trong mỗi hoàn cảnh, dù ngặt nghèo hay khó khăn đến đâu, bạn cũng có quyền lựa chọn cách ứng xử và giải quyết nó. Đứng trước thách thức lớn nhất là sống chết, bạn vẫn có thể lựa chọn chết vinh hay là sống nhục. Thế đã là công bằng cho bạn.
Và đôi khi, công bằng là việc tôi phải bỏ đi cái tôi, sự ích kỷ để thực thi công bằng đối với người khác. Không xét đoán, tôn trọng cuộc sống và quyết định của người khác là đang thể hiện sự công bằng. Giúp đỡ, chia sẻ với mọi người để mình và mọi người đều cảm thấy cuộc đời này thật công bằng.
Tại sao sự công bằng trong cuộc đời mình lại trao phó hay phụ thuộc vào người khác mà không phải bạn là người tạo nên sự công bằng cho chính mình. Ý tôi muốn nói là sự tự chủ.
Căn phòng 861/27/10, 28/8/2016
